Pomnik przyrody o znaczeniu krajowym ” Skały Dowbysza”.
Na wysokości 668 m nad poziomem morza znajduje się wyjątkowy kompleks skalny, nazwany na cześć legendarnego opryshka Oleksya Dowbysza. Skały Dowbysza – jawna forteca okresy X wieku… Skały Dowbysza położone w 11 km na południowy – zachód od miasteczka Bolechów, obwód Iwano-Frankiwsk, w pobliżu wsi Bubnyshche. Ten geologiczny zabytek przyrodniczy – urwiste występy piaskowców o wysokość 80 m. Nagromadzenia skał piaskowych powstały ponad 70 milionów lat temu na dnie ciepłego morza. Przed oczami tych niesamowitych wytworów natury przeszły wszystkie geologiczne, biologiczne, historyczne okresy od trylobitów do człowieka. Szerokość labirynt z kamień o szerokości 200 m rozciąga się od wschodu na zachód prawie na 1 kilometr, gdzie z guru łączy las z buków i świerka. W X-XVII stuleciach do n.e. w tym miejscu istniała pogańska świątynia – paleo-obserwatorium. Po rozprzestrzeniu się chrześcijaństwa, w Karpatach, w miejscu pogańskiej świątyni prawdopodobnie powstał mały klasztor jaskiniowy, a wkrótce – wieża dla strażników (jeden z bastionów, którymi Księc Jarosław Osmomysl , według autora “Słowo o polku Igorewim” podparł góry Węgierskie), który przeżyła inwazję mongolską i przetrwała aż do XVI stulecia.
W XVII – XVIII wieku, według legendy, ty rozmieścili się Karpackie opryski, szczególnie w 1743 roku i jednostki Oleksy Dowbysha. Używali jaskinie pod schowek dla skarbów odebranych w magnatów i lichwiarzy. Od północy, przy wejściu do labiryntu, stoi wysoki kamień pokryty pionowymi pęknięciami o wysokości 50 metrów. Jego podstawa ma 6 x 8 metrów. Za 150 metrów od niego, jest druga kamieni. Na południowo-zachodnim rogu kalenicy kamienia położona poziomowa powierzchnia (40×60 m). Od północy i południa, przytuli się do stromych skal, a z zachody i południowego-zachódu jest otoczony sztuczną fosą, która jest teraz szerokością 6 i głębokością 3 m, w dawnych czasach z pewnością była głębszą. Równolegle do rowu teren dworu bronił wał, który później był obmurowany kamieniami. Kilka poszczególne skał północna-zachodniego skrzydła, przylegające do tego małego dziedzińca, rozdzielone głębokimi wąwozami, zostały wykorzystane do zabudowy. Można zobaczyć wiele gniazd i ramek. System drabin i “galerii” skalnych kieruje na średnią i górna cześć, które również zachowane ślady budynków. To oznacza ze Skały Dowbysza – jawna forteca X wieku. Aby zapewnić garnizon wodą, był wydrążony kwadratowy zbiornik, który jest zasypany do połowy, ale ma głębokość jeszcze 4 m, co wskazuje na możliwość przechowywania dużej ilości wody deszczowej. Ze względu na nachylenie topograficzne doliny, dla wygody są zrobione Schody, i góra „tunelu” przykryta kamieniami.
W skalnych “ścian” wyrzeźbiono kilka jaskiń. Są wyrzeźbione w monolicie w północna-zachodnich piaskowcach. Trzy sztuczne jaskinie, a dla czwartej (druga w serii) wykorzystany naturalny wąwóz. Jaskinie posiada jasne formy geometryczne, prawidłowe proporcje, poziom powierzchni pionowych ścian, bardzo precyzyjną prostopadłość, dobrze obrobione sufit. Faktura obrobionego kamienia wskazuje, że jaskinie były wycięte lub powierzchnie były wyrównane mały, bardzo twardym narzędziem, więc relief wycinanki nie jest większy niż 1,5 cm. Śladów szlifowania niema w żadnym pokoju. Biorąc pod uwagę charakter i charakterystyczne cięcie kształtów przestrzeni geometrycznej, architekt-konserwator Zenowij Sokołowski uważa te jaskinie odnoszą się do X wieku. Pierwsza, lewa jaskinia, znajduje się na obecnym poziomie naturalnym dziedzińca, wyrzeźbiona skrajniej skalę, i graniczy z rowem obronnym. Jaskinia ma rozmiary 2,9 x 6 m. Sufit naśladuje kształt łuku. Wzdłuż północnej i południowej ściany są wykonane z kamienia duże ławicy. Przed wejściem wyrzeźbiona małą nisza, powyżej której jest jeszcze jedna jako płytka cześć pomieszczeń drugiego etapu. Po obu stronach jaskini wyraźnie widoczne ślady dopasowania drewnianej zabudowy. Druga jaskinia – pomieszczenie znajduje się w wąskiej, ale wysokim wąwozie naturalnym. Jest to dwupoziomową struktura, wyrzeźbiona w bocznych skalnych ścianach. Wyraźnie identyfikuje się system podłużnych rowków dla drewnianych konstrukcji pokrowca. Trzecia jaskinia – trzy ścianowe pomieszczenie, wyrzeźbione w skale, z kształtem trapezu. Z dziedzińca przed rzeźbione taras – platforma, która połaczona z czwartym pomieszczeniem. Czwarta ściana, której teraz niema, była wymurowana z kamienia i XIX wieku jeszcze istniała. Trzecia i czwarta jaskinie zintegrowane nie tylko sztuczną platformą, ale również dachem. W czwartej jaskini wejście przez mały korytarz, gdzie dobre widać ślady drzwi, ściany niepionowe, nierówny sufit i podłoga. Mur obronny zakończył się odległymi chodnikami, które są znane w późniejszej Ukraińskiej obronnej architekturze (XV-XVI w.) pod nazwą “machy-kule”. Brama wejściowa i wjazd na teren twierdzy przeszedł przez rów, wydłubany w skale. Wnętrze mostu w górnej części miała małą galerie, od której został profil wydłubany w skale. Oprócz fortyfikacji na całym obwodzie dziedzińca i budynków położonych na skałach, na teren Bubnyshcha miał jeszcze dodatkową ochronę.
Po stronie północna-zachodniej znajduje się pionowa, niedostępna, wyżej wspomniana skała w wyglądzie “palca”, która ma wysokość 27 m. Na najwyższym poziomie była zorganizowana trzy poziomową twierdza obronna. Tu mogło żyć 27-50 żołnierzy. Podobne wieże – “donżony” spotykały się w XII i XIII wieku nie tylko na naszych terenach, ale również w całej Europie. Miały one chronić podejścia do fortyfikacji i zamki, często były ostatnią nadzieja w obronie (zamki w Pniewie, Rakowce). Na południowej stronie tego skalnego “donżony” był otoczony jeziorem, od jakiego widać ostatki tamy. Ochrona wodą jest szeroko stosowana w Zwenigorodci, Galicz, Łuck, Tustan.
Zabudowa skalnego kompleksu Bybnuscze miało dobrze zorganizowany system obronny, który wskazuje na jej specjalne przeznaczenie, które jednak nie może być powiązane z jego sakralnym przeznaczeniem. Potwierdza to fakt, że Bubnyshche w wieku XIV było znaczącym punkt obrony.
A.Petrushevych wskazuje, że w tym czasie był węgierski garnizon pod pod zawodowstwem Emeryka Bubola (od jego nazwiska może pochodzić nazwa wioski), którzy, podobnie jak Tustan, czynił opór wojsku polskiemu w zajęciu Galicji. Ostatki 80% śladów zabudowy pozwolą zrobić rekonstrukcje twierdzy w najbardziej wiarygodnym wyglądzie – stworzyć jedyny kompleks drewnianych skalnych fortyfikacyj, które z pewnością zachwycą i pobudzą wyobraźnię turystów i zwiedzających, doda atrakcyjności unikatowemu zjawisku przyrody.